lunes, 24 de diciembre de 2012

Libro de fundacións XLII

1 de febreiro de 1754



Cuadraxésima segunda fundación.

No inverno de 1754, Domingo Martínez veciño da Punxeira, cédelle a Francisco de Gosende, a súa vez veciño da Condomiña un anaco de terreo no paraxe da Tarroeira para que constrúa unha casa. Dóallo ca obriga de unha misa perpetua pola alma del a partir de cando morra.
A Tarroeira era ata aquel momento un monte pertencente a Punxeiras altas. Ó seu carón discorría o camiño real que ía de Santiago a Noia pasando pola ponte da Condomiña. É precisamente por este tempo, a mediados do s. XVIII cando empeza a habitarse.



domingo, 9 de diciembre de 2012

Libro de fundacións XLI


Cuadraxésima primeira fundación



1 de xaneiro de 1747.

Diego Antonio García e a súa muller María Rey, din que antes de agora, D. Carlos Bermúdez de Castro, por un codicilo que fixo a favor dela, cando era criada solteira ó seu servizo compensouna con varios bens.  Entre eles legoulle unha leira de un ferrado chamada “A horta” e unha casa terreña sita nas Punxeiras de arriba. Por todo isto impoñiase unha misa rezada por defuntos.
O tal D. Carlos casara en Ortoño a primeiros do s. XVIII con Dª Melchora González de Solís, veciña da Condomiña. Sen embargo a súa muller morreulle sen descendencia e en 1718 contraeu matrimonio con Dª María Suárez de Figueroa, natural de San Lourenzo de Agrón, precisamente de onde era Diego Antonio García, que veu casar con María Reyna a Ortoño en 1727. María Rey ou Reyna seguramente era unha orfa do Real Hospital de Santiago que se tería criado na parroquia de Ortoño e de moza entrou a servir a esta xente. Deste modo, e aínda antes de casar, D. Carlos déixalle uns bens nos que poder vivir a cambio de unha misa. Misa que por outro lado habíalle facer falla, xa que na década dos 20 do s. XVIII, este era o meriño e xustiza maior das xurisdicións de Altamira e Barcala, nomeado polo conde de Altamira, e fora deposto por goberno deplorable e malversación das contas.


domingo, 2 de diciembre de 2012

Historia do culto a Virxe Peregrina en Bertamiráns V



Comezos do s. XIX.

En 1801 morre D. Benito Piñeiro, o fundador e primeiro propietario da Granxa da Peregrina, como xa tiñamos dito. Dende 1790 fora un grande entusiasta da pequena capela que fundara e dotara na súa casa, e naquel período de tempo sempre pideu novos permisos para o culto nela. A súa dona Dª Cayetana Fernández Cordero, pontevedresa de orixe, mantivo o interese do seu defunto marido a lo menos ó principio.
http://www.turgalicia.es/ficha-recurso?cod_rec=3414&ctre=31
Dª Cayetana herda así ó seu home, na casa de Bertamiráns, e nas propiedades e casas que tiña en Santiago, entre elas unha nas inmediacións da Porta Faxeira. E en Santiago sería onde coñeceu o seu segundo marido, D. José Pedralves. Este era un oficial médico do Rexemento Provincial de Santiago, oriúndo da cidade de Barcelona que cara 1801 contaba con 25 anos de idade. Era fillo de D. Gervasio Brendell de Pedralvez e Dª Theresa Estapez del Mas. Sen embargo habían de pasar varios anos ata que casan en Ortoño en 1807, pero xa desta relación nacera en 1803 un fillo chamado José Leandro, que foi bautizado en Santa Susana sen quedar inscrita a súa partida.
D. Cayetana deixaría preferentemente de vivir en Bertamiráns, por gardar as formas da época. Seguramente o seu sentir fora o de regularizar todas estas cousas, pero o ser unha viúva tiña que manter as formas durante un tempo. Deste xeito atopase casada en 1807 con un neno de catro anos que acaba de lexitimar ó casar ela, pero do que tampouco podía dar a coñecer. Non é si non ata 1818 cando se inscribe a súa partida de bautismo en Ortoño, á que teñen que comparecer testemuñas e disposicións do provisor do arcebispado. É normal que nestes anos se perdera un pouco o interese pola capela da súa casa en Bertamiráns.
Contrasta moito, por exemplo, co caso da prima de Rosalía de Castro, Lauréana que tamén ó nacer seus pais non estaban casados sendo ó pouco tempo lexitimada. Pasoulle o mesmo o marido de Rosalía, Manuel Murguía. Sen embargo non sucedeu o mesmo con Rosalía. José Leandro foi lexitimado os catro anos e regularizado os seus papeis cando tiña 15. É un caso máis deste tipo de situacións dadas nesa época e que xiran en torno a persoaxe de Rosalía, xa que esta familia da Granxa de Bertamiráns tivo certa vinculación ca presunta familia paterna da escritora.